Όταν σου λέω «μανδαρίνοι» …να κρύβεσαι Θ. Γ. Βουδικλάρης Πολιτικός ΜηχανικόςΟ «μανδαρίνος» ήταν ανώτατος κρατικός λειτουργός της Κίνας ή της Κορέας, στα Κινέζικα «Κβαν». Η Ελληνική λέξη είναι μεταφορά από τη Γαλλική γλώσσα της λέξεως “mandarin”. Στους Κινέζους μανδαρίνους δεν επιτρεπόταν η συνεχής υπηρεσία στον ίδιο τόπο, περισσότερο από τρία χρόνια. Υπήρχαν και μανδαρίνοι, κατά κάποιο τρόπο «επίτιμοι», που δεν είχαν δημόσιο λειτούργημα, αλλά ήταν απαίδευτοι πλούσιοι που αγόραζαν τον τίτλο. Ο Μπαμπινιώτης διευκρινίζει ότι, στον καθημερινό λόγο, η λέξη «μανδαρίνος» χρησιμοποιείται μεταφορικώς για να χαρακτηρίσει τον γραφειοκράτη, τον τυπολάτρη, τον συντηρητικό, τον οπισθοδρομικό, αυτόν που εμποδίζει οποιαδήποτε πρόοδο. Υπάρχει εξέλιξη ή επέκταση ιδιοτήτων που αγνοεί ή δεν θέλει να αποκαλύψει ο Μπαμπινιώτης. Η γραφειοκρατία, η τυπολατρία, η σχολαστικότητα και η προσκόλληση στις διαδικασίες, δεν είναι απλώς ψυχολογικό πρόβλημα ή ραθυμία ενός προσώπου, είναι πολύ συχνά μέσον σκόπιμης ταλαιπωρίας του συναλλασσόμενου πολίτη, με στόχο να «συρθεί» σε συναλλαγή, προκειμένου να αποφύγει το εγκεφαλικό ή την οικονομική καταστροφή. Γιατί ο απλός πολίτης αντιμετωπίζει έναν αντίπαλο που εκπαιδεύεται μια ζωή να διυλίζει τον κώνωπα, ώστε να είναι ικανός, την κατάλληλη στιγμή, να καταπιεί την κάμηλον. Και να αναπτύσσει εις το έπακρον το καταπληκτικό ταλέντο, να είναι υπεύθυνος - απαραίτητος για κάθε ενέργεια (πρέπει να περάσει από τα χέρια του) και ανεύθυνος για το τελικό (κακό) αποτέλεσμα. Πολύ συχνά αυτά γίνονται με την προστατευτική ανοχή της πολιτείας (η έννοια της πολιτείας ή του κράτους θέλει διερεύνηση), η οποία παριστάνει ότι δεν γνωρίζει το πρόβλημα, και στο πλήθος των πολιτών που αγανακτούν υποδεικνύει να ενεργήσουν «νομίμως», κατά τα δικαιώματα που τους παρέχει ο νόμος. Με την βεβαιότητα (της πολιτείας) ότι η διαδικασία αυτή είναι απηλλαγμένη από παρόμοια ελαττώματα. Ας δούμε αυτές τις δυνατότητες του πολίτη. Η πρώτη είναι να καταγγείλει την ταλαιπωρία του και τον βασανιστή του στην απρόσωπη Υπηρεσία, η οποία, νομικώς τουλάχιστον, διαθέτει το τεκμήριο της δικαίας και αμερόληπτης κρίσεως. Η Υπηρεσία διαβιβάζει την καταγγελία στον καταγγελλόμενο, ο οποίος κρίνει τον εαυτό του και τις ενέργειές του απολύτως ορθές και νόμιμες, και αποσπά ανέτως την υπογραφή του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας στο έγγραφό μιας απαντήσεως, που ασφαλώς τον δικαιώνει.1/5Αν η καταγγελία συνοδεύεται από στοιχεία που συνιστούν σαφείς ενδείξεις ή αποδείξεις παραβάσεων, ή έχει γίνει θόρυβος για το αντικείμενο ή το συγκεκριμένο θέμα, ή ο καταγγελλόμενος είναι υπότροπος, υπάρχει το ενδεχόμενο να παραπεμφθεί στο Υπηρεσιακό Πειθαρχικό Συμβούλιο. Μαζεύονται τότε οι Πειθαρχικοί κόρακες και αποφαίνονται, με τη συνείδηση καθαρή, ότι ο συνάδελφος κόρακας είναι λευκός, πράγμα άλλωστε που το γνώριζαν εξ αρχής, όλοι το ήξεραν, δεν ήθελε πολλή σκέψη, όλοι οι κόρακες είναι λευκοί. Κρατούν στη μνήμη τους και το όνομα του δύστροπου πολίτη που επιχείρησε να ανατρέψει (και να εκθέσει, ο κακούργος) την καθεστηκυία τάξη. Η δεύτερη δυνατότητα του πολίτη είναι να προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Εκεί οι δυνατές διαδρομές είναι δύο. Η μία είναι η Προσφυγή για την ακύρωση μιας πράξεως της Διοικήσεως, η δικαστική περαίωση της οποίας μπορεί να κρατήσει περισσότερα χρόνια απ’ όσα είναι το υπόλοιπο της ζωής του. Όταν όμως τελεσιδικήσει, και αν είναι ακόμα ζωντανός, μπορεί να αποταθεί στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια. Μπορεί η διαδρομή να είναι μακροχρόνια και δαπανηρή, αλλά σου δίνει την ικανοποίηση ότι συμβάλλεις στην αναβάθμιση της Ελληνικής Δικαιοσύνης, είναι πολλές οι περιπτώσεις που τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια έχουν αντίθετη άποψη. Βέβαια η εφαρμογή της Ευρωπαϊκής δικαστικής αποφάσεως δεν συνεπάγεται και την ικανοποίηση αυτής της εννοίας του Δικαίου, που έχει στη συνείδησή του κάθε σωστός άνθρωπος, της απηλλαγμένης από νομικές διατάξεις, νομολογία και δικονομία. Η Ελληνική Πολιτεία (η Βουλή εν προκειμένω), εσύ και εγώ δηλαδή, πληρώνει πειθαρχικά την ποινή που της επεβλήθη για την (εκτός πάσης εννοίας Δικαίου) χορήγηση ασυλίας σε μία βουλευτίνα, αλλά δεν την καταλογίζει αντιστοίχως στην υπεύθυνη ή τους υπεύθυνους για το «εγκλημα», για να ικανοποιηθεί το «ηθικό» Δίκαιο (ανεξαρτήτως «νομικού»). Τα μέλη της Βουλής συνιστούν ένα «μανδαρινάτο», ίσως μια «μανδαρινιά» που κάνει σάπια φρούτα. Ας μη νομισθεί ότι η εξασφάλιση ευνοϊκής Ελληνικής δικαστικής αποφάσεως δίνει πάντα τέλος στην ταλαιπωρία του πολίτη. Ένας πεπειραμένος μανδαρίνος, άξιος του ονόματος και του τίτλου του, είναι σε θέση να ερμηνεύσει όπως θέλει τη δικαστική απόφαση, ή να αμφιβάλλει για τη ερμηνεία και να ζητήσει την «αυθεντική», ή να αποδέχεται την απόφαση, αλλά να αμφισβητεί τις διαδικασίες που οδήγησαν σ’ αυτήν. Αν ο πολίτης διαφωνεί, ας κάνει μήνυση για άρνηση συμμορφώσεως προς τη δικαστική απόφαση, ξαναρχίζοντας το «παιχνίδι» από την αρχή, με μεγάλες πιθανότητες να έχουν χαθεί οι ανατρεπτικές προθεσμίες για οποιαδήποτε ενέργεια. Στο κάτω-κάτω ο μανδαρίνος ισχυρίζεται ότι προστατεύει το κράτος, παριστάνει ότι αυτός είναι το κράτος Για στατιστικούς λόγους, θα επισημάνουμε ότι αυτοί οι κίνδυνοι υπάρχουν όταν υπάρχει οικονομικό αντικείμενο, όταν υπάρχει Λογαριασμός (π.χ. εργολάβου) προς πληρωμήν.2/5Και όσο μεγαλύτερο το αντικείμενο, ή όσο μεγαλύτερη η μέχρι τότε ταλαιπωρία, ή όσο μικρότερη η αντοχή του ταλαιπωρούμενου (οικονομική και βιολογική), τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος. Οι μηχανικοί, ιδιαίτερα οι εργολάβοι, γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους, τι θυσίες πρέπει να κάνουν για να εισπράξουν Λογαριασμό, με χρήματα που τους χρωστούν, ίσως για μερικά χρόνια. Η άλλη δυνατότητα δικαστικής διαδρομής για τη δικαίωση του πολίτη είναι η ποινική, ο Εισαγγελέας. Ο αδικούμενος (εδώ μάλλον εκβιαζόμενος) συγκεντρώνει τα στοιχεία που διαθέτει και τα θέτει υπ’ όψη του Εισαγγελέα. Αλλά ποια στοιχεία; Οι μίζες δεν έχουν τιμολόγιο, η σχετική αίτηση - πρόταση για μίζα δεν έχει αριθμό πρωτοκόλλου, δεν υποβάλλεται γραπτώς. Η τακτική ενός πεπειραμένου μανδαρίνου είναι να σε φέρει στο σημείο να τον παρακαλάς να δεχθεί τη μίζα. Χατήρι σου κάνει. Και, τούτων ούτως εχόντων, οι λύσεις που διαθέτεις είναι δύο. Είτε να πληρωσεις ότι δεν πλήρωσες μέχρι τότε (και να ευχαριστήσεις τον Θεό), είτε να καταγγείλεις στην Αστυνομία τον εκβιασμό, για να σου φωτογραφήσουν τα χαρτονομίσματα και να συλλάβουν τον εκβιαστή επ’ αυτοφώρω. Διαλέγεις αυτό που θεωρείς περισσότερο ανώδυνο, γνωρίζοντας ότι, στη δεύτερη περίπτωση, έχεις «φωτογραφηθεί» και συ, και θα «πληρώνεις» στο υπόλοιπο της επαγγελματικής σου ζωής στη συνομοταξία των μανδαρίνων. Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, με την απουσία ελέγχου της πολιτείας, την άρνησή της να βάλει «τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων», και την εξασφαλισμένη μονιμότητα της καρέκλας, ο μανδαρίνος έχει αποκτήσει τη βεβαιότητα ότι βρίσκεται στο απυρόβλητο, ότι το κράτος είναι δικό του και ότι μπορεί να παίρνει όποια απόφαση θέλει για λογαριασμό του κράτους, με το δικό του αζημίωτο φυσικά. Διαβάσαμε όλοι προσφάτως ότι το ποσοστό των τυφλών είναι αυξημένο στη Ζάκυνθο. Αλλά δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό, μάλλον το ποσοστό της αυθαιρεσίας και της ασυδοσίας είναι αυξημένο στη Ζάκυνθο, το ποσοστό των «ανοιχτομάτηδων» είναι αυξημένο. Στις μικρές κοινωνίες (κυρίως) γίνεται ασύστολη εκμετάλλευση των στενών προσωπικών σχέσεων των μανδαρίνων, ο ένας προστατεύει τα «συμφέροντα» του άλλου, ώστε να μπορεί να απολαύσει την ίδια μεταχείριση. Συγκοινωνούντα δοχεία ανηθικότητας. Είναι επομένως «φυσιολογικό» ένα πλήθος μανδαρίνων να έχει αποκτήσει περιουσία ή να διάγει ζωή που δεν δικαιολογείται από τις υπαλληλικές του αποδοχές. Είναι επίσης αναμενόμενο να έχει συνηθίσει σε μια στάθμη ζωής κάτω από την οποία δεν μπορεί να υποχωρήσει, και επομένως τις μειώσεις μισθών, επιδομάτων, επιτροπών, υπερωριών κλπ. που του επιβάλλονται να επιθυμεί και να προσπαθεί να τις αντισταθμίσει δι’ άλλου τρόπου. Βρισκόμαστε σε χρονική περίοδο αυξημένου κινδύνου. Η περισσότερο άμεση αντίδραση είναι η «λευκή απεργία», που είναι νομικώς απρόσβλητη. Ακούμε και διαβάζουμε συνεχώς ότι οι εφοριακοί υπάλληλοι δεν έχουν τη διάθεση να μαζέψουν τους φόρους. Αλλά και σε όλες τις Δημόσιες Υπηρεσίες έχει ξαπλωθεί το σύστημα, οι Επιτροπές δεν συνέρχονται, οι γνωμοδοτήσεις δεν συντάσσονται, οι παραλαβές δεν γίνονται, οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν (έστω και αν δεν μπορούν) να περιμένουν.3/5Θα κλείσω με μία απαράδεκτη κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στα Πολεοδομικά Γραφεία, και κινδυνεύει να επαναληφθεί με τον Ελεγκτή Μηχανικό. Πρόκειται για τον έλεγχο των στατικών μελετών. Ο αρμόδιος συνάδελφος είχε μεταμορφωθεί σε ελέγχοντα του εαυτού του, συνέτασσε ο ίδιος τις μελέτες που ήλεγχε, έχοντας εξασφαλίσει την υπογραφή κάποιου άλλου, πολύ συχνά κάποιου αρχιτέκτονα. Αυτό γινόταν και πολύ παληά, κακώς, άλλα τότε είχε εξασφαλίσει κάποια ανοχή, επειδή δεν γινόταν εκβιαστικά. Ο κλάδος συμβιβαζόταν να το θεωρεί ως ανεκτό συμπλήρωμα της κακής αμοιβής των υπαλλήλων. Στις μέρες μας όμως η κατάσταση είχε αγριέψει, είχε φτάσει στα όρια ή στην περιοχή του εκβιασμού. Ο ελέγχων υπέβαλε σε μαρτύρια τον υπογράφοντα και επομένως (παράπλευρη απώλεια) τον ιδιοκτήτη ή τον κατασκευαστή ή τον επιχειρηματία. Ο οποίος, την επόμενη φορά, σκεπτόταν ότι καλόν θα ήταν να έχει εξασφαλισμένη την έγκριση πριν από την υποβολή ή και πριν από τη σύνταξη της μελέτης. Εκτός του ότι θα μπορούσε να έχει και υπολογίσιμη βοήθεια στις εσωτερικές διαδικασίες του Πολεοδομικού Γραφείου. Είχαμε φτάσει σε (παράνομη) «κατάργηση» («εξωπέταξη») του συντάκτη ιδιωτικών στατικών μελετών. Ο ίδιος ή και μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει σήμερα με τον καινούργιο θεσμό του Ελεγκτή Μηχανικού, παρά το ότι αυτός δεν κατάγεται από την οικογένεια των «μανδαρίνων». Ο κίνδυνος μεγεθύνεται από την ασάφεια των Κανονισμών και των διαδικασιών, από την απειρία των υποψηφίων και από την επιθυμία τους να εφαρμόσουν και να «εκδικηθούν» για όσα έχουν υποστεί μέχρι σήμερα από τη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης. Ο Ελεγκτής Μηχανικός είναι ένας εκκολαπτόμενος «μανδαρίνος». Το θέμα πρέπει να αντιμετωπισθεί ριζικά από το ΤΕΕ και τον Σύλλογο Πολιτικών Μηχανικών. Υπάρχει πάντα μία οδός διαφυγής από τα δυσάρεστα, μια δικαιολογία που σερβίρεται για να μη θιγούν τα «κακώς κείμενα», για να μη δυσαρεστήσουμε κανένα, για να υποκριθούμε αισιοδοξία. «Όλα αυτά συμβαίνουν, αλλά το ποσοστό είναι μικρό, οι μανδαρίνοι είναι λίγοι».Αναζητείται " Ηρακλής" για να αντιμετωπίσει τη "Λερναία Υδρα" της Γραφειοκρατίας.Διαφωνώ, το ποσοστό είναι μεγάλο, ξεπερνάει οποιαδήποτε επιτρεπόμενη ανοχή. Όταν μιλούμε για απαράδεκτη Δημόσια Διοίκηση εννοούμε ακριβώς αυτό, τον υπάλληλο μανδαρίνο που εκμεταλλεύεται τη θέση του για να «πλουτίζει», που σε ταλαιπωρεί μέχρι να σε φέρει στα νερά του. Αυτόν που επινοεί, με διαβολική ικανότητα νέες διατάξεις, για να προστατέψει, δήθεν, το συμφέρον του Δημοσίου.4/5Όλοι αυτοί οι κύριοι θα έπρεπε να απολυθούν για να μάθουν πώς βγαίνει το μεροκάματο στο ελεύθερο επάγγελμα, μακρυά από το «πρυτανείον». Η διόρθωση της καταστάσεως είναι εξαιρετικά δύσκολη, εδώ αναφερόμαστε στην ανάγκη ανακάμψεως μιας ολοκληρωτικά μολυσμένης κοινωνίας, της οποίας τα πολλά μέλη έχουν συνηθίσει να θεωρούν ότι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε κάθε παρανομία, αν διαθέσουν τα κατάλληλα ανταλλάγματα, και τα λιγώτερα (τα ευνοημένα) μέλη θεωρούν ότι μπορούν να παρέχουν την πρόσβαση, αρκεί να απολαύσουν τα ανταλλάγματα. Αυτή η συναλλαγή πρέπει να σταματήσει, με πραγματικούς και αυστηρούς ελέγχους, και πολύ σκληρές ποινές. Αλήθεια, τι εξυπηρετεί ή απόκρυψη του ονόματος αυτού του «αρμόδιου» που συλλαμβάνεται επ’ αυτοφώρω να χρηματίζεται από εκβιαζόμενο; Είναι αποτρεπτική της μιμήσεως; Οι τρόποι «ολικής επαναφοράς» είναι οδυνηροί, η διόρθωση όμως είναι ανάγκη να γίνει και πρέπει να επιχειρηθεί αμέσως. Ο ριζικός, αμέσου επιτυχίας, είναι αυτός που εφαρμόζεται σε ένα κοπάδι όταν, έστω και λίγα μέλη του, προσβληθούν από μολυσματική ασθένεια. Εξολοθρεύεις το κοπάδι, και φτιάχνεις άλλο. Με αδέκαστα τσοπανόσκυλα, που δεν θα επιτρέψουν την ελεύθερη είσοδο στο νέο κοπάδι, ώστε να αποφευχθεί νέα μόλυνση. Πονάει πολύ βέβαια και πρέπει, επί πλέον, να έχεις το υγιές υλικό για να φτιάξεις το καινούργιο. Ο άλλος τρόπος θέλει χρόνο, υπομονή, επιμονή, αμεροληψία, αυστηρότητα και δίκαιη κρίση. Χρειάζεται να έχεις επίγνωση ότι πρέπει, και ότι προσπαθείς, να απολυμάνεις μια ολόκληρη κοινωνία από τη διαφθορά. Να πάρεις την αμετάκλητη απόφαση επιλογής προσώπων με ήθος και ικανότητες, όχι μόνο με την κομματική ταυτότητα, για να τους βάλεις επί κεφαλής των Υπηρεσιών. Αλλά πριν απ’ όλα χρειάζεται πολιτική βούληση, πολιτικό ήθος και ικανότητα. Σε στάθμη πολύ υψηλότερη από αυτήν που διαθέτουμε.5/5